Nie bój się Cygana. ADAM BARTOSZ

    Trzeba niestety przyznać, że nasza fascynacja kulturą cygańską jest dość płytka, niemal jednowymiarowa. Nic się tu nie zmieniło od czasów Kazimierza Przerwy-Tetmajera:
"Hej, czardasza ty mi graj Cygańska muzyko! Huczcie basy, gęślo łkaj, A szumnie, a dziko". [...] Innym przejawem stosunku do Cyganów [...] jest krytyka ich niemoralnego trybu życia. Już Kazimierz Gliński złości się na powszechność stereotypu "co Cygan - to złodziej". Ale przecież nie tylko złodziej. Również leń, brudas, bezbożnik, oszust, porywacz dzieci. [...]
Oczywiście te prymitywne oskarżenia budziły od dawna protest niemałej liczby intelektualistów. Najczęściej w zrozumiałym i szlachetnym odruchu wpadali jednak wówczas w pułapkę naiwnej idealizacji. [...] I właśnie na tym tle Nie bój się Cygana Adama Bartosza jest książką wyjątkową. Owszem, Cyganie przedstawieni są w niej życzliwie, przede wszystkim jednak obiektywnie. Oceny zastępuje informacja. Bartosz wychodzi z założenia, że najważniejsze jest poznanie. Tylko ono może zrodzić zrozumienie. [...]
[...] Pod względem informacyjnym, obiektywizmu narracji, wieloaspektowości ujęcia książka Nie bój się Cygana spełnia wszelkie rygory scjentystyczne, nie jest jednak pisana językiem naukowych zaklęć, nie stroni od swady czy anegdoty, czyli po prostu świetnie się ją czyta. Czy jest to lektura obowiązkowa? Dla mnie nie ma w tym względzie najmniejszej wątpliwości. Jest bowiem obywatelskim zaniedbaniem, by nie powiedzieć grzechem, żyć obok jakiejś społeczności i właściwie nic o niej nie wiedzieć prócz wyświechtanych i najczęściej krzywdzących uogólnień.